🔴 Musa Güven | Serbest kürsü
Canlılığı devindiren, devamını sağlayan, geliştiren temel bir itkidir, hareket. Dolayısı ile harekete geçmeye ve hareket etmeye gereken özenin gösterilmemesi yaşam kalitesini düşürüyor. Evrimsel süreçte bizi besleyen bu itkiden mahrum kalmak canlılığın doğasına aykırı olduğu için enerji birikimi farklı alanlara kayıp düşünce sisteminde bazı değişiklikler yaratabiliyor.
Ruhsal boşluk ve hareketsizlik birbirini besleyen iki mefistovari (Şeytani) öğelerdir. Antik öğretiler insanı boşluk duygusundan ve hareketsizlikten uzaklaştırmak için pratik ritüeller inşa etmiştir. Bu konuda başarılı olanlar öğretisini hâkim kılabilmiştir. Dijital çağ eski alışkanlıkları kökten değiştirince ortaya yeni arayışlar çıktı.
Uyku düzeni, beslenme, hareket ve duygulanımlar biyolojik düzenimizle çatışır hâle geldiği için yolunda gitmeyen bir şeylerin hissiyatına kapılıyoruz. Bu durum da bizi sürekli ya nostaljik duyguya ya da mevcut duruma teslimiyete itiyor. Bu iki duygulanımı da aşan bir yaşam sanatına ihtiyacımız var.
Olumsuz ruh hâlinden yakınıp duran insanlar çoğalmadı mı? Eskiye özlemin bu kadar dillendirilmesinin altında yatan ekonomi politik ve psikolojik sebepler neler? Bunların üzerinde duracağım biraz.
Modern İran şiirinin sembol isimlerinden Furuğ Ferruhzad bir şiirinde şöyle der:
“O günler geçip gitti
O güzel, o sağlıklı; yaşam dolu mutlu günler
O berrak pırıl pırıl gökyüzü
O kiraz yüklü dallar
Sarmaşıkların yeşil sığınağında
Birbirine yaslanmış evler
…
Ah geçip gitti o günler
Geçip gitti kirpiklerimin arasından”
Burada bahsi geçen günler doğa ile kurulan bağın zengin olduğu günlerdir. Emeğin ve dayanışmanın ruhta bir ahenk yaratarak toplumsal bilinci güçlü kılması ile ilintilidir. Burada bahsini ettiğim sanayi öncesi toplumun büyük eksikliği olmasına rağmen kişide bütüncül bir perspektif yaratabilmesidir. Bu dürtüyü bizi eskiye bağlı, eskide ısrar eder hâle düşürmeden, yeni olanı geçmişle köprü kurarak, doğayla uyumlu bir ilerleme anlayışı ile sahiplenmek gerekir.
Sanayi toplumunun evrildiği bugünkü aşamada nefes alabilecek alanlar tek tek yitiriliyor, doğa ile kurulan bağ zayıflıyor, hareket azalıyor. Bu durum beraberinde yabancılaşma dediğimiz devasa bunalımı ve yıkımı yaratıyor.
Dijital dünyanın da katkısının olduğu bu durum aşılmayı bekliyor. Sosyal medyanın aşırı kullanımı gerçek yaşamla çatışan bir hâl alıp akıl hastalıklarına kapı aralıyor ve iletişim problemlerini beraberinde getiriyor.
Dijitalleşmeden bütünüyle azade olamayız lakin bazı sınırlar inşa ederek iradeyi devreye sokabiliriz. Sosyal bağları güçlendirerek gerçek yaşam ile uyumlu bir dünya oluşturmak dijital bağımlılığın önüne geçebilir. Bunu bir devlet politikası hâline getirip insanları sosyal alanlara teşvik etmek bu yarayı onarabilir.
Mesela günümüzde hareketin ücretli spor salonlarına sıkışması trajedidir. Kent yönetiminin; mahallenin, köyün ücretsiz spor alanlarının çoğaltılması ve kullanımını özendirmesi için girişimlerde bulunması gerekir.
Aynı şekilde kapalı alanlara sıkışmış akademi, bilim, edebiyat ve felsefe yaşamımız hakkında sağlıklı üretimlerde bulunamaz. Toplumun temel ihtiyaç zemininde dert edindiği meseleleri çözüme kavuşturup bilimi ve sanatı toplumsallaştırmak gerekir.
Johann Wolfgang von Goethe’nin Faust eserinin giriş bölümünde entelektüel bir insanın isyanı vardır. Öğrenmek arzusuyla dolup taşan bu yürek eline İncil kitabını alır. İncil’in girişinde şu yazar: “Başlangıçta söz vardı.” Faust burada tıkanıp kalır, bir yanlışlık saptar, üzerine biraz daha düşününce. Yeni bir yorum getirmek ister bu cümleye ve cesaretle şunu yazar: “Başlangıçta hareket vardı.”
Hareketli ve anlamlı bir dünyada ısrar edecek cesareti göstereceğimiz günleri göreceğimiz umuduyla yazıyı bitirmiş olayım.
